TRỊ LIỆU PHẢN HỒI THẦN KINH - NEUROFEEDBACK LÀ GÌ?
Phản hồi thần kinh, còn được gọi là phản hồi sinh học - EEG là một phương pháp không xâm lấn, không dùng thuốc để can thiệp các tình trạng não bộ của con người, đặc biệt là trẻ có rối loạn phát triển, bao gồm: Tăng động giảm chú ý (ADHD), giảm chú ý (ADD), rối loạn phổ tự kỉ (ASD) và các rối loạn tâm thần kinh khác.
Các câu hỏi đặt ra:
Phản hồi thần kinh là gì?
Nó hoạt động như thế nào?
Phản hồi thần kinh có thực sự hiệu quả không?
Nó có thể điều trị những gì?
Nó có an toàn không? Có tác dụng phụ không?
Phản hồi thần kinh là một phương pháp điều trị không xâm lấn. Khi não bộ được tác động thích hợp có khả năng thay đổi và thích nghi, do đặc tính dẻo của thần kinh. Phản hồi thần kinh cho phép chúng ta giao tiếp với não bộ bằng ngôn ngữ riêng của nó là SÓNG NÃO
SÓNG NÃO LÀ GÌ?
Các tế bào não giao tiếp thông qua các xung điện được gọi là sóng não. Mỗi sóng não có hai thuộc tính:
1/ Tần số: đó là tốc độ lan truyền của sóng.
2/ Biên độ: là độ cao của sóng khi đi lên và đi xuống.
Sóng não nhanh có liên quan đến sự tập trung, suy nghĩ và nhận thức;
Sóng não chậm có liên quan đến thư giãn, thiền định và giấc ngủ sâu.
Trong các rối loạn sức khỏe tâm thần, các dạng sóng não có thể bị gián đoạn, dẫn đến hành vi và hoạt động sinh học không lành mạnh.
Ví dụ: người mắc chứng rối loạn lo âu thường có quá nhiều hoạt động sóng não nhanh, khiến họ cảm thấy khó chịu, quá khích và hoảng sợ. Mặt khác, những người bị ADHD có thể có quá nhiều hoạt động sóng não chậm, dẫn đến các triệu chứng như sương mù não, mơ mộng và khó tập trung.
Mục tiêu của liệu pháp phản hồi thần kinh là giúp điều chỉnh các dạng sóng não bị rối loạn này.
NEUROFEEDBACK HOẠT ĐỘNG NHƯ THẾ NÀO?
Một phiên phản hồi thần kinh tuân theo các bước cơ bản sau:
1/ Mục tiêu hướng tới là điều chỉnh sai lệch của não bộ
Ví dụ, mục tiêu của điều trị chứng lo âu có thể là điều chỉnh hoạt động sóng não nhanh để bệnh nhân cảm thấy bình tĩnh và thư thái hơn sau một buổi điều trị.
2/ Lựa chọn nội dung can thiệp dựa trên tình trạng não bộ;
3/ Cách thức hoạt động
Đo hoạt động sóng não bằng cách đặt các điện cực lên da đầu của bệnh nhân để đo sóng não theo thời gian thực (tức là điện não đồ). Sau khi thiết lập, bệnh nhân có thể xem phim, chơi trò chơi điện tử hoặc nghe nhạc khi quá trình đào tạo phản hồi thần kinh bắt đầu. Khi điện não đồ phát hiện ra rằng hoạt động sóng não của bệnh nhân đã đáp ứng các mục tiêu điều trị, não sẽ nhận được phản hồi tích cực. Não bộ tạo ra nhiều sóng alpha chậm hơn và ít sóng beta nhanh hơn.
Đào tạo lặp lại. Điện não đồ tiếp tục theo dõi sóng não của bệnh nhân và đưa ra phản hồi tích cực khi mục tiêu điều trị được đáp ứng. Vòng đào tạo lặp này mang đến cho bộ não hàng nghìn cơ hội để điều chỉnh phù hợp, nâng dần chất lươgnj hoạt động của não bộ.
Huấn luyện bộ não bằng phản hồi tích cực dựa trên các nguyên tắc của lý thuyết học tập, hoặc điều kiện hóa người vận hành.
Can thiệp phản hồi thần kinh không bị ảnh hưởng bởi bất kỳ dòng điện hoặc kích thích não nào như một số liệu pháp dựa trên não khác (ví dụ: TMS, LENS hoặc tDCS).
Tóm lại: Bộ não của chúng ta sử dụng sóng não để giao tiếp và hoạt động. Những sóng não này có thể bị rối loạn, có thể dẫn đến các triệu chứng tâm thần hoặc thần kinh. Phản hồi thần kinh là một phương pháp điều trị không xâm lấn nhằm giải quyết sự mất cân bằng trong hoạt động của sóng não để giúp bệnh nhân chữa lành sâu hơn và hoạt động tốt hơn.
NEUROFEEDBACK CÓ THỂ ĐIỀU TRỊ GÌ?
Vì sóng não tham gia vào tất cả các hoạt động và chức năng của não nên phương pháp điều trị này có thể được sử dụng cho nhiều tình trạng bệnh lý về não.
1/ Sức khoẻ tâm thần
Bao gồm những rối loạn OCD (ám ảnh cưỡng chế), PTSD (sang chấn tâm lí) và rối loạn tâm thần khác. Phản hồi thần kinh có thể giúp bệnh nhân cảm thấy bình tĩnh hơn, an toàn hơn.
Ví dụ, điều trị rối loạn lo âu có thể liên quan đến việc giảm sóng beta nhanh dư thừa (liên quan đến lo lắng) và tăng sóng alpha (liên quan đến sự bình tĩnh).
2/ Chậm phát triển & rối loạn hành vi
Bao gồm: những người mắc chứng tự kỉ (ASD), tăng động giảm chú ý (ADHD), giảm chú ý (ADD), Khuyết tật trí tuệ (ID), Khuyết tật học tập (LD).
Đối với chứng rối loạn phát triển, não bộ không phát triển mạng lưới giao tiếp thích hợp đặc biệt ở trẻ tự kỷ, phản hồi thần kinh có thể thay đổi đáng kể các kết nối thần kinh như được phát hiện trên hình ảnh fMRI và cải thiện các hành vi sai lệch.
3/ Các vấn đề thần kinh và tổn thương não
Bao gồm: những người đã từng bị viêm não, đột quỵ, Parkinson,…
Đối với những tình trạng này, phản hồi thần kinh mang lại hy vọng về những cách chữa bệnh mới, đặc biệt là khi kết hợp với phương pháp tiếp cận tích hợp với y học.
4/ Thúc đẩy chất lượng hoạt động não bộ
Bao gồm: các vận động viên, giám đốc điều hành và sinh viên muốn vượt trội.
Phản hồi thần kinh giống như bài tập cho não và có thể giúp ngay cả những người không bị rối loạn tâm thần hoặc thần kinh đạt được chức năng tối ưu.
CÁC LOẠI PHẢN HỒI THẦN KINH KHÁC NHAU LÀ GÌ?
Phản hồi thần kinh là một thuật ngữ chung đề cập đến một số loại hệ thống phản hồi sinh học EEG khác nhau. Các loại khác nhau tùy thuộc vào loại sóng não được đào tạo, mục tiêu trị liệu và số lư��ng các vị trí được nhắm mục tiêu trong não.
Các loại phản hồi thần kinh phổ biến nhất là:
1/ Đào tạo biên độ: Tập trung vào việc tăng hoặc giảm nhịp điệu của một số sóng não. Đào tạo vỏ não chậm (ILF, ISF và SCP), các sóng não chậm nhất, có thể giúp điều chỉnh, kiểm soát được cảm xúc.
2/ Đào tạo điểm Z: Điều chỉnh hoạt động của sóng não tới mức bình thường của những người khoẻ mạnh.
NEUROFEEDBACK CÓ TÁC DỤNG KHÔNG?
Hỏi: Phản hồi thần kinh có hoạt động không? tương tự như việc hỏi: Thuốc có tác dụng không?
Kết quả phụ thuộc vào tính phù hợp với tình trạng bệnh nhân hay khả năng điều trị thay đổi sinh học não của bệnh nhân. Một số người có thể không thấy lợi ích từ phản hồi thần kinh vì họ không sử dụng hệ thống phù hợp với nhu cầu của mình.
Hầu hết các bác sĩ lâm sàng trong lĩnh vực này sử dụng phản hồi thần kinh vì đã thấy nó hoạt động và cải thiện tình trạng của bệnh nhân khi áp dụng đúng cách. Hình ảnh (tức là fMRI) cho thấy việc điều trị thực sự đã thay đổi cấu trúc và chức năng não của bệnh nhân.
NEUROFEEDBACK CÓ AN TOÀN KHÔNG?
Phản hồi thần kinh là một phương pháp điều trị không xâm lấn, một hình thức tập thể dục cho não nên nó được coi là an toàn, tác dụng phụ không đáng kể. Các tác dụng phụ phổ biến nhất bao gồm: buồn ngủ, thiếu tập trung, nhức đầu nhẹ và lo lắng. Trong một đánh giá cho bệnh nhân ADD/ADHD, tác dụng phụ này chỉ xảy ra ở khoảng 1-3% bệnh nhân.
Điều quan trọng là bệnh nhân phải báo cáo tác dụng phụ cho bác sĩ lâm sàng để họ có thể điều chỉnh phương pháp điều trị. Miễn là các điều chỉnh phù hợp được thực hiện và bạn đang làm việc với bác sĩ sức khỏe tâm thần có trình độ và được cấp phép, thì sẽ không có bất kỳ triệu chứng hoặc hậu quả lâu dài nào.
MONG ĐỢI GÌ TỪ ĐÀO TẠO NEUROFEEDBACK?
Những thay đổi đối với não thường xảy ra từ từ và theo thời gian. Vì lý do đó, có thể mất nhiều đợt để đạt được những thay đổi lâu dài về triệu chứng và chức năng não. Giống như tất cả các hình thức tập thể dục và trị liệu, tốt nhất bạn nên tập luyện phản hồi thần kinh theo lịch trình đều đặn, thường là 2-3 lần một tuần.
Để xác định đáp ứng với điều trị: Hầu hết các hệ thống có thể mất từ 10 – 20 phiên. Các hệ thống đào tạo sóng chậm (tức là ILF, ISF và SCP) có thể mất 1-5 buổi.
Để củng cố các lợi ích lâu dài: 30-40 phiên. Đối với các tình trạng phức tạp hơn như tự kỷ, chậm phát triển khác và chấn thương não, có thể cần nhiều buổi hơn.
TẠI SAO CHỌN NEUROFEEDBACK?
Bằng cách nhắm mục tiêu trực tiếp vào các vị trí cụ thể trong não và thay đổi sinh học của não để hoạt động tốt hơn, Phản hồi thần kinh có khả năng mang lại lợi ích lâu dài, có khả năng chữa lành não theo cách mới.
Mặc dù lĩnh vực này vẫn cần nhiều nghiên cứu hơn để giúp chúng ta hiểu cơ chế chính xác đằng sau tính dẻo của thần kinh và phản hồi sinh học EEG, Đây là một lựa chọn điều trị đầy hứa hẹn khi được thực hiện đúng cách. Hy vọng rằng, phản hồi thần kinh được cả bác sĩ lâm sàng và bệnh nhân coi là một lựa chọn điều trị nghiêm túc.
References
1. “Direct modulation of aberrant brain network connectivity through real-time NeuroFeedback” National Institute of Mental Health (2017), DOI: 10.7554/eLife.28974.001
2. “Transient Adverse Side Effects During Neurofeedback Training: A Randomized, Sham-Controlled, Double Blind Study” Applied Psychophysiology & Biofeedback (2015), DOI: 10.1007/s10484-015-9289-6
3. “Assessing the Effectiveness of Neurofeedback Training in the Context of Clinical and Social Neuroscience” Brain Sciences (2017), DOI: 10.3390/brainsci7080095
4. “Neurofeedback: A Comprehensive Review on System Design, Methodology and Clinical Applications” Basic and Clinical Neuroscience (2016), DOI: 10.15412/J.BCN.03070208
5. “The use of EEG Biofeedback/Neurofeedback in psychiatric rehabilitation” Psychiatria Polska (2017), DOI: 10.12740/PP/68919
6. “EEG neurofeedback research: A fertile ground for psychiatry?” L’Encéphale (2019), 10.1016/j.encep.2019.02.001