Tuổi dậy thì thường là chặng tuổi gây nhiều bâng khuâng, lo lắng cho phụ huynh, nhất là khi con em mình bị rối loạn phổ tự kỷ. Sự tăng trưởng từng ngày về thể xác cũng có nghĩa là sự kỳ vọng và áp lực của xã hội đối với các em sẽ gia tăng. Chẳng ai quan tâm hoặc lên án hành vi của đứa bé 3 tuổi tự lột tã lót, khoe hàng ở những nơi công cộng, nhưng rất khó cho mọi người cảm thông hay dung thứ nếu một thiếu niên tự kỷ tuột quần đứng tè giữa lộ thiên hay có những hành vi tự kích tình dục giữa chốn đông người. Tuy nhiên, phải nhìn nhận rằng con em tự kỷ sẽ gặp nhiều trở ngại hơn so với trẻ bình thường khác, bởi vì rất khó cho phụ huynh chuẩn bị trước để đối phó với những thay đổi sinh lý của con em mình, nhất là đối với các em tự kỷ thuộc dạng thấp (low-functioning), không có đủ khả năng về ngôn ngữ để diễn đạt hay hiểu được những lời giải thích của phụ huynh. Nhiều em tự kỷ tuổi dậy thì càng lớn thì thân hình càng vạm vỡ, có sức mạnh hơn cả phụ huynh khiến vấn đề kiềm giữ hay kiểm soát hành vi hung hăng, tự hại, hoặc gây thương tích cho người thân của các em trong gia đình càng trở nên khó khăn hơn.

          Theo thống kê hiện nay, chừng 25% trẻ tự kỷ tuổi dậy thì sinh chứng động kinh (seizures), và chừng 10% đến 20% có thể phát sinh những hành vi tiêu cực vì sự phát triển sinh lý, thường bắt đầu khoảng 1 năm hoặc sớm hơn trước khi cơ thể thay đổi, với những biểu hiện như dễ bực mình, cáu tiết, giảm thiểu sự chú ý, năng động hoặc thụ động hơn trước, hoặc gia tăng sự lặp đi lặp lại qua hành vi nào đó. Ngoài ra, một số thanh thiếu niên tự kỷ có sự háo hức tình dục mạnh mẽ và thủ dâm rất công khai. Riêng các em tự kỷ thuộc dạng cao (high – functioning) thì lại muốn có người tình - bạn trai hay bạn gái.

Hình ảnh: Nguồn internet

          Đương nhiên, các em tự kỷ ở tuổi dậy thì, bất luận thuộc dạng nào, cũng đều có những sự thích thú về tình dục như những trẻ bình thường, chỉ khác là các em tự kỷ dễ bị rủ rê, lợi dụng tình dục, hoặc bị lôi cuốn vào những hành động có tính thách thức, xúi dục của bạn bè rồi vi phạm kỷ luật, bị khai trừ hay xếp vào những môi trường bị hạn chế nhiều nhất ở nhà trường dành cho trẻ bị rối loạn về hành vi.

          Mục đích của vấn đề giáo dục sinh lý là giúp trẻ tự kỷ nhận thức và có cái nhìn tốt đẹp về bản thân, nhất là học được những kinh nghiệm lành mạnh. Tùy vào mức độ khuyết tật và khả năng nhận thức của con em, sự hướng dẫn về tình dục có thể bắt đầu bằng sự giải thích của phụ huynh về những bộ phận khác nhau trên cơ thể qua hình ảnh hoặc bằng những phương tiện khác, chẳng hạn dùng búp bê Barbie, tài liệu, sách vở hay những câu chuyện có liên quan đến sự khác biệt về thân thể giữa nam và nữ. Điều quan trọng là phải sử dụng đúng từ ngữ. Trẻ khuyết tật thường bị người khác lạm dụng tình dục. Vì vậy, dạy trẻ tự kỷ biết về các tên gọi và nhận dạng đúng những bộ phận trên cơ thể cũng là cách hay nhất để bảo vệ con em mình.

          Tiến Sĩ Lynn Kern Koegel gợi ý rằng ngoài sự giáo dục về sinh lý ở nhà trường, phụ huynh nên chuẩn bị và nói cho con em tự kỷ hiểu về tình dục một cách đơn giản và thiết thực trước khi chuyện sẽ xảy ra.

•      + Nếu là gái, hãy dạy con phải làm gì khi có kinh nguyệt lần đầu, ví dụ, nên dạy con biết vào phòng y tế của nhà trường để nhờ y tá giúp đỡ khi thấy máu bắt đầu rỉ ra nơi quần lót, hay sẽ gọi điện thoại cho cha mẹ, hoặc biết cách mở hộp vệ sinh cá nhân (personal hygiene kit) để tự sử dụng cho mình. Những người mẹ, người chị trong gia đình thường là những cá nhân thích hợp nhất để dạy con giới những điều nầy trước khi sự việc sẽ xảy ra.
•      + Nếu là trai, những người cha, người anh, chú bác trong gia đình hãy dạy con không nên lo lắng nếu xảy ra chuyện mộng tinh (wet dream) đầu đời. Hãy nói đó là chuyện thường tình, chỉ cần trẻ thay quần mới và đem quần ướt quăng vào máy giặt là xong.

          Về chuyện bảo vệ các phần kín trên cơ thể của các em, những người mẹ, người chị có kinh nghiệm viết trên Facebook rằng phụ huynh nên cho con gái mang nịt ngực (bra) ngay khi thấy vú các em bắt đầu nhô lên. Cách hay nhất là nên dẫn các em đi mua sắm, cho các em thử mang nhiều loại khác nhau, rồi tập các em mang vào, cởi ra như là một thói quen trong đời sống.

Hình ảnh: Nguồn internet

          Về chuyện ngăn ngừa cơ thể có mùi hôi (body odor), một người mẹ kể trên mạng, sau khi đứa con gái tự kỷ theo học các lớp về sức khỏe tổng quát ở trường thì cô bé sinh chứng ngửi nách và nằng nặc đòi dùng thuốc chống hôi (deordorant), cho dù em ấy chưa đến độ tuổi dậy thì. Người mẹ nói, phụ huynh nên dạy con cách ngửi và phát hiện mùi hôi trên quần áo và cơ thể, và nếu các em quên hay chưa biết thì phải bắt đầu chương trình tự quản lý (self-management program) cho các em càng sớm càng tốt.

          Về chuyện cạo râu cho con trai và cạo lông chân, lông nách cho con gái tuổi dậy thì, phụ huynh nói, vấn đề nầy đòi hỏi các em cần phải có những kỹ năng biết tự chăm sóc và làm đẹp bản thân mình. Đối với các trẻ tự kỷ tuổi vị thành niên phái nam, không có gì tệ hại hơn khi thấy những sợi râu thưa, lún phún trên cằm và mép. Còn đối với các em gái, lông mọc ở những vùng kín có thể tạo nên mùi hôi và dễ sinh bệnh. Vì vậy, các giáo viên ở trường hay khuyên phụ huynh nên tập cho con trai và con gái tự kỷ làm quen với vấn đề vệ sinh cá nhân để tránh bị các bạn và mọi người cười chê.

          Về chuyện đụng chạm thân thể (touching) khi giao tiếp xã hội, phụ huynh nói, có em thích ôm cứng người khác, cho dù lạ hay quen ngay từ thuở nhỏ, và khi lớn lên, các em vẫn chưa biết thay đổi và phân biệt thế nào là sự đụng chạm thân thể thích hợp hay không thích hợp. Nếu gặp phải trường hợp nầy, thay vì trừng phạt con, phụ huynh nên tìm cách dạy con hiểu sự ôm chầm thân thiện (hug) chỉ dành cho thân nhân trong gia đình, bắt tay là cho bạn bè, và gật đầu là cho bất cứ ai mới quen. Nhiều phụ huynh có tính sáng tạo, chụp nhiều hình ảnh về sự khác biệt nầy để dạy con tự kỷ hiểu rõ hơn về sự đụng chạm thân thể với người khác trong giao tiếp xã hội hằng ngày. Dạy trẻ tuổi dậy thì thế nào là cách đụng chạm tốt (good touch) hay xấu (bad touch) đòi hỏi phụ huynh và giáo viên phải có sự kiên nhẫn, nếu con em tự kỷ có khuyết tật trí tuệ đi kèm. Trọng tâm của vấn đề giáo dục trẻ tự kỷ về cách đụng chạm tốt hay xấu chính là ai thực hiện hành động đó, ví dụ, phải dạy trẻ hiểu được rằng nếu bất cứ ai hôn, đụng chạm ngực, mông, phần kín thân thể của người khác mà không có sự đồng ý, hoặc người khác nói “không – no” nhưng vẫn tiếp tục sờ mó thì đó là sự đụng chạm xấu. Có nhiều cách dạy con tự kỷ về sự đụng chạm tốt và xấu ra sao qua hình ảnh, phim ảnh, hoặc sử dụng những người thân trong gia đình dựng nên những vở kịch có đối thoại ngắn, dễ hiểu để dạy trẻ tự kỷ những tình huống khác nhau về sự đụng chạm tốt và xấu.

Hình ảnh: Nguồn internet

          Dạy trẻ tuổi dậy thì về sự riêng tư, khiêm tốn, biết người và biết mình (privacy and modesty) thì lại càng khó khăn hơn. Ý nghĩa của sự riêng tư và khiêm tốn thường rất mơ hồ, đòi hỏi trẻ tự kỷ phải có sự nhận định và hiểu biết về những bối cảnh khác nhau trong giao tiếp xã hội. Điều quan trọng là phụ huynh phải giúp trẻ tự kỷ hiểu được rằng sự thoát y hay trần truồng trong phòng tắm hay phòng riêng có khóa là đúng và không nên cởi áo quần nơi công cộng hay ở những phòng sinh hoạt chung.

          Về vấn đề thủ dâm (masturbation), nhiều phụ huynh và giáo viên cảm thấy e ngại và ít khi đề cập đến... Đa số thanh thiếu niên tự kỷ thuộc dạng nặng không thể ý thức được rằng thủ dâm có thể chấp được nếu xảy ra trong phòng ngủ (ok in private) và thủ dâm không nên thực hiện trước mặt mọi người (not ok in public). Một số phụ huynh tạo nên những lỗi lầm lớn khi giải thích cho con hiểu rằng nếu thủ dâm thì hậu quả sẽ có nhiều điều tệ hại, ghê rợn, và điều nầy chỉ khiến cho trẻ bối rối hoặc có ý nghĩ sai lệch hơn về thủ dâm. Nếu chuyện thủ dâm xảy ra trong lớp học, các chuyên gia tự kỷ khuyên giáo viên nên cho trẻ cầm những vật dụng nào đó trong tay, chẳng hạn trái banh nhỏ hay đồ chơi khác, để mân mê và tránh sự tự kích tình dục.

          Làm thế nào nói với con em tự kỷ khi bắt gặp con em tự kỷ thủ dâm trong gia đình? Theo các chuyên viên tâm lý/giáo dục ở Mỹ, giả sử phụ huynh đột nhiên về nhà và bắt gặp con trai tự kỷ đang thủ dâm trong phòng khách thì phản ứng đầu tiên là phải bình tĩnh, nói trẻ dừng lại bằng giọng nhẹ nhàng chứ không nên quát tháo. Rồi sau đó, phụ huynh nên dẫn con vào riêng, giải thích cho con hiểu thế nào là thủ dâm, chuyện gì sẽ xảy ra sau hành động đó, ví dụ, trẻ sẽ thấy khoái cảm và tinh trùng sẽ bắn ra. Tiếp theo, phụ huynh nên dạy con thủ dâm nơi đâu là không thích hợp và không thể chấp nhận được. Cách hay nhất chính là dạy trẻ bằng những hình ảnh sống thật về những nơi chốn được cho là thích hợp hay không thích hợp khi có nhu cầu thủ dâm, ví dụ, với hình ảnh phòng ngủ của trẻ, viết đậm chữ “yes” hay qua hình ảnh của phòng khách, phòng vệ sinh công cộng hoặc ở trường thì viết đậm chữ “no!”.

          Trong xã hội ngày nay, một số em tự kỷ tuổi trưởng thành muốn sống tự lập cùng với những cá nhân bị khuyết tật hay không bị khuyết tật khác theo chương trình hỗ trợ của chính phủ Mỹ. Nếu khi sống chung và chuyện tình dục là điều không thể tránh khỏi thì điều quan trọng nhất chính là các em phải biết cách phòng bệnh hoa liễu và sử dụng các phương tiện khác để ngăn ngừa chuyện có thai.

Nguồn: Hội chứng tự kỉ